کد مطلب:193900 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:246
ذکر و انواع آن
و اكثروا من التهلیل و التقدیس و التسبیح و الثناء علی الله و التضرع الیه و الرغبة فیما عنده من الخیر الذی لا یقدر و قدره و لا یبلغ كنهه أحد فاشغلوا ألسنتكم بذلك [1] ؛ خدا را بسیار به یگانگی و پاكی بستایید و تسبیحش گویید و ستایشش كنید و به درگاهش زاری كنید و از آن خیر و خوبی كه در نزد اوست و قدرش كس نداند و دست كسی به حقیقتش نرسد فراوان بخواهید.
«اكثروا» یعنی زیاد بگویید. اكثار و زیاد انجام دادن كار یك امر مشكك است و نسبت به افراد و مواقع فرق می كند. تهلیل و تقدیس و تسبیح، یعنی بر زبان ذكر خدا را جاری كردن.
بر زبان آوردن اسماء حسنای الهی، مدح خداوند است. هزار اسم از این اسما در دعای جوشن كبیر آمده است. معروف است كه می گویند، خداوند متعال هزار و یك اسم دارد كه هزار تای آن در دعای جوشن كبیر آمده و یك اسم دیگر، كه همان اسم اعظم باشد از غالب مردم مخفی است. اما چنین حصری صحیح به نظر نمی رسد. چرا كه در دعاهای دیگر، غیر از دعای جوشن كبیر اسم های دیگری از اسماء حسنای الهی آمده است، كه در دعای جوشن كبیر نیست.
[ صفحه 68]
معنای دقیق و معادل فارسی «تضرع» [2] خیلی معلوم نیست. برخی تضرع را به معنای زاری كردن دانسته اند، ولی تضرع با زاری تفاوت دارد و زاری از لوازم تضرع است. تضرع، یعنی خواستن با مسكنت و با احساس احتیاج. گاهی اوقات انسان خواسته ای دارد كه چندان برایش ضروری و سرنوشت ساز نیست مثلا می خواهد مسافرت برود، اگر مقدمات فراهم شد می رود، اگر هم نشد نمی رود و این نرفتن خیلی برایش اهمیت ندارد. در مقابل، گاهی انسان در سختی و تنگنا است و خواسته مهمی دارد كه اگر برآورده نشود، بیچاره می شود در این وضعیت، اگر علی رغم تلاش و تكاپو نتیجه نگیرد دست بردار نیست و دوباره دست به كار می شود و تلاش و پافشاری می كند تا به خواسته اش برسد. به چنین حالتی تضرع می گویند. امام صادق علیه السلام از شیعیان می خواهد به درگاه الهی تضرع نمایند.
«و الرغبة فیما عنده من الخیر» و مؤمنان باید به خیرهایی كه در نزد كریم بی همتا وجود دارد رغبت نشان دهند. اما چه چیزهایی نزد خداوند وجود دارد: «الذی لا یقدر قدره و لا یبلغ كنهه أحد». كسی نمی تواند به عمق و كنه خیرهایی كه نزد خدای متعال وجود دارد پی ببرد؛ چرا كه این دیگر از امور دنیایی نیست كه ابعاد آن معلوم باشد. حتی انبیا نیز نمی دانند كنه و عمق خیرهایی كه نزد خداوند وجود دارد چقدر است.
مرحوم سید عبدالله شبر [3] در كتاب مصابیح الأنوار فی حل مشكلات الأخبار، آورده است كه از یكی از معصومین علیهم السلام پرسیدند: حد و حدود خیری كه نزد خدا است چقدر است؟ حضرت فرمودند: احدی نمی داند.
«اكثروا» یعنی زیاد بگویید. اكثار و زیاد انجام دادن كار یك امر مشكك است و نسبت به افراد و مواقع فرق می كند. تهلیل و تقدیس و تسبیح، یعنی بر زبان ذكر خدا را جاری كردن.
بر زبان آوردن اسماء حسنای الهی، مدح خداوند است. هزار اسم از این اسما در دعای جوشن كبیر آمده است. معروف است كه می گویند، خداوند متعال هزار و یك اسم دارد كه هزار تای آن در دعای جوشن كبیر آمده و یك اسم دیگر، كه همان اسم اعظم باشد از غالب مردم مخفی است. اما چنین حصری صحیح به نظر نمی رسد. چرا كه در دعاهای دیگر، غیر از دعای جوشن كبیر اسم های دیگری از اسماء حسنای الهی آمده است، كه در دعای جوشن كبیر نیست.
[ صفحه 68]
معنای دقیق و معادل فارسی «تضرع» [2] خیلی معلوم نیست. برخی تضرع را به معنای زاری كردن دانسته اند، ولی تضرع با زاری تفاوت دارد و زاری از لوازم تضرع است. تضرع، یعنی خواستن با مسكنت و با احساس احتیاج. گاهی اوقات انسان خواسته ای دارد كه چندان برایش ضروری و سرنوشت ساز نیست مثلا می خواهد مسافرت برود، اگر مقدمات فراهم شد می رود، اگر هم نشد نمی رود و این نرفتن خیلی برایش اهمیت ندارد. در مقابل، گاهی انسان در سختی و تنگنا است و خواسته مهمی دارد كه اگر برآورده نشود، بیچاره می شود در این وضعیت، اگر علی رغم تلاش و تكاپو نتیجه نگیرد دست بردار نیست و دوباره دست به كار می شود و تلاش و پافشاری می كند تا به خواسته اش برسد. به چنین حالتی تضرع می گویند. امام صادق علیه السلام از شیعیان می خواهد به درگاه الهی تضرع نمایند.
«و الرغبة فیما عنده من الخیر» و مؤمنان باید به خیرهایی كه در نزد كریم بی همتا وجود دارد رغبت نشان دهند. اما چه چیزهایی نزد خداوند وجود دارد: «الذی لا یقدر قدره و لا یبلغ كنهه أحد». كسی نمی تواند به عمق و كنه خیرهایی كه نزد خدای متعال وجود دارد پی ببرد؛ چرا كه این دیگر از امور دنیایی نیست كه ابعاد آن معلوم باشد. حتی انبیا نیز نمی دانند كنه و عمق خیرهایی كه نزد خداوند وجود دارد چقدر است.
مرحوم سید عبدالله شبر [3] در كتاب مصابیح الأنوار فی حل مشكلات الأخبار، آورده است كه از یكی از معصومین علیهم السلام پرسیدند: حد و حدود خیری كه نزد خدا است چقدر است؟ حضرت فرمودند: احدی نمی داند.
[1] متن نامه.
[2] تضرع به معناي تواضع و زاري و گاه حتي به معناي فروتني و كرنش نيز آمده است.
[3] سيد عبدالله شبر فرزند محمدرضا (م: 1242 ق) از محدثين و فقهاي بزرگ اماميه در كاظمين بود.